Αγχώδεις διαταραχές: Συμπτώματα και ταξινόμηση

Το σύμπτωμα του άγχους εντοπίζεται σε πολλές ψυχιατρικές διαταραχές. Οι διαταραχές άγχους είναι μία ομάδα διαταραχών στις οποίες το άγχος αποτελεί το πιο σοβαρό και κυρίαρχο σύμπτωμα.

Με τον όρο του άγχους περιγράφουμε το δυσάρεστο συναίσθημα που σχετίζεται με την αίσθηση μίας μελλοντικής απειλής και διαφέρει από το συναφές συναίσθημα του φόβου ο οποίος αποτελεί τη συναισθηματική απάντηση σε μία πραγματική ή αντιλαμβανόμενης ως τέτοιας επικείμενης απειλής.

Πρόκειται για μία φυσιολογική αντίδραση στον κίνδυνο ή την απειλή και όταν βρίσκεται σε ήπια ή μέτρια επίπεδα ενισχύει τις περισσότερες παραμέτρους απόδοσης στον άνθρωπο. Για παράδειγμα ένας μαθητής αν δεν αισθανθεί καμία ανησυχία για ένα διαγώνισμα είναι πολύ πιθανό να μην προετοιμαστεί κατάλληλα. Θεωρείται όμως παθολογικό όταν η έντασή του είναι δυσανάλογη με την απειλή ή όταν διαρκεί για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο της απειλής.

Το άγχος έχει ποικίλες επιδράσεις τόσο σε σωματικό επίπεδο, όσο και σε ψυχολογικό/νοητικό και επίπεδο αλλαγών στη συμπεριφορά, που συνοψίζονται ως εξής:

• Αλλαγές στη συμπεριφορά: αποφυγή καταστάσεων που προκαλούν άγχος, αλλαγές στις συνήθειες, δυσκολία στον ύπνο, άσκοπη κινητική δραστηριότητα
• Σωματικές επιδράσεις: 

          –γαστρεντερικό σύστημα: ξηροστομία, δυσκολία στην κατάποση, κοιλιακά άλγη, ναυτία, δυσπεψία, αλλαγές στις συνήθειες του εντέρου

         –αναπνευστικό σύστημα: ταχύπνοια, αίσθημα βάρους στο θώρακα

         –μυϊκό σύστημα: τρόμος, κόπωση, αίσθημα μυϊκής τάσης

         –καρδιαγγειακό σύστημα: αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία

         –ουρογεννητικό σύστημα: συχνουρία, στυτική δυσλειτουργία, προεμμηνορυσιακή δυσφορία

• Ψυχολογικές/νοητικές επιδράσεις: ευερεθιστότητα, αίσθημα έντασης, δυσκολία στη συγκέντρωση, ευαισθησία στο θόρυβο, ανήσυχες σκέψεις, προσμονή του χειρότερου, αίσθημα απώλειας του ελέγχου κ.α.

Όλες οι παραπάνω εκδηλώσεις μπορούν να εμφανισθούν σε κάθε διαταραχή άγχους και υπάρχει σημαντική αλληλοεπικάλυψη μεταξύ των διαφόρων διαταραχών άγχους τόσο σε κλινικό όσο και σε βιολογικό επίπεδο.

Τα χαρακτηριστικά συμπτώματα και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εμφανίζονται μας βοηθούν να διαχωρίσουμε τις διάφορες διαταραχές άγχους. Ενδεικτικά, στη διαταραχή γενικευμένου άγχους το άγχος είναι συνεχές και συνοδεύεται από ανήσυχες σκέψεις που δεν εστιάζουν σε ένα συγκεκριμένο θέμα, στη διαταραχή πανικού το άγχος είναι διαλείπων, κορυφώνεται αιφνίδια και δε σχετίζεται με συγκεκριμένες συνθήκες, ενώ στις φοβικές διαταραχές άγχους το άγχος εκδηλώνεται υπό συγκεκριμένες συνθήκες.

Σε ότι αφορά τους ενήλικες, στις διαταραχές άγχους σύμφωνα με το ταξινομικό σύστημα DSM-5 ανήκουν οι εξής διαταραχές (οι οποίες θα αναλυθούν ξεχωριστά σε μεταγενέστερες αναρτήσεις):

• Αγοραφοβία
• Διαταραχή πανικού
• Κοινωνική φοβία
• Ειδική φοβία
• Διαταραχή πανικού
• Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή